NHỮNG CHIẾN LƯỢC GIÚP ĐỠ TRẺ TỰ KỶ TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU CUỘC ĐỜI

Bài viết này cung cấp một số chiến lược đơn giản để hỗ trợ trẻ tự kỷ trong môi trường mầm non. Nó bao gồm các chiến lược để tăng cường sự tham gia và tương tác, hỗ trợ giao tiếp và hiểu biết, ứng phó với nhiều hành vi và dạy các kỹ năng mới.

Giá trị của việc kết hợp sự giúp đỡ từ cha mẹ cũng được thảo luận trong bài viết này. Cha mẹ nên nhớ rằng mỗi trẻ tự kỷ đều khác nhau và không phải chiến lược nào trong số này cũng sẽ hiệu quả với tất cả các trẻ. Giáo viên nên lựa chọn các chiến lược dựa trên hiểu biết về nhu cầu và sở thích của từng trẻ cũng như mong muốn của gia đình.

Tất cả trẻ em đều có nhiều khả năng tham gia và tương tác hơn khi các em thích thú với việc mình đang làm.

Thúc đẩy động lực: Để khuyến khích trẻ tự kỷ tham gia, hãy lập danh sách đồ chơi, sách, đồ ăn và trò chơi yêu thích của trẻ và cho phép trẻ tham gia nhiều nhất có thể.

Cố gắng cho trẻ nhiều cơ hội lựa chọn hoạt động hoặc đồ chơi, đồng thời cân nhắc việc tạo một hộp đồ chơi mà trẻ yêu thích và khuyến khích trẻ chọn đồ vật mà trẻ muốn. Giáo viên cũng có thể cùng trẻ tham gia vào một hoạt động mà trẻ đang thực hiện.

Vị trí: Giáo viên nên để trẻ dành thời gian lựa chọn, không gây căng thẳng cho trẻ hoặc khiến trẻ cảm thấy khó chịu. Ví dụ, giáo viên có thể ngồi đối diện với trẻ tại bàn hoặc trên sàn, hoặc để đồ chơi, sách và những đồ vật mong muốn gần mặt trẻ. Cũng rất hữu ích nếu giáo viên quay mặt về phía trẻ khi chơi các trò chơi ngoài trời như xích đu hoặc cầu trượt, thay vì đứng đằng sau trẻ. Điều này giúp hỗ trợ sự chú ý và tương tác chung.

Kiểm soát sự sao lãng: Trẻ tự kỷ có thể khó tập trung khi có nhiều đồ chơi hoặc những đứa trẻ khác xung quanh. Mặc dù khó có thể kiểm soát được sự sao lãng ở mầm non, nhưng giáo viên có thể cố gắng mang ra một món đồ chơi yêu thích tại một thời điểm hoặc gom một vài món đồ chơi yêu thích vào giỏ và khuyến khích trẻ chọn một món. Cũng có thể hữu ích nếu tìm những khu vực yên tĩnh hơn, không có quá nhiều đồ chơi hoặc trẻ em khác để chơi các trò chơi với trẻ.

Làm theo trẻ: Dành thời gian để quan sát trẻ và chú ý đến mục tiêu cũng như sở thích của chúng. Sau đó, giáo viên có thể tham gia cùng trẻ chơi theo những cách sau:

• Bắt chước hành động của trẻ
• Kể lại hành động của trẻ bằng các từ, cụm từ hoặc hiệu ứng âm thanh đơn giản như “lăn” nếu trẻ đang lăn quả bóng hoặc ‘bang bang bang’ nếu trẻ đang dùng búa
• Tìm cơ hội để giúp đỡ trẻ, có thể bao gồm việc đưa cho trẻ những đồ vật ngoài tầm với, mở hộp hoặc gói mà trẻ không thể mở hoặc chơi những đồ chơi phức tạp hơn như đồ chơi lên dây cót hoặc máy thổi bong bóng.

Hỗ trợ tương tác từ các bạn.

• Trong các trò chơi, hãy đảm bảo các bạn đều có “lượt chơi“. Ví dụ: trong trò chơi đuổi bắt, hãy để một bạn cùng lứa thay phiên nhau đuổi bắt. Chỉ cần lưu ý rằng bạn bè có thể cần trợ giúp để tìm hiểu “luật” của trò chơi.
• Giúp trẻ tự kỷ chú ý đến những gì bạn bè đang làm và bắt chước. Thu hút sự chú ý đến những hành động thú vị (chẳng hạn như ai đó thực hiện một bước nhảy lớn) và giúp trẻ tự kỷ bắt chước. Nếu các bạn cùng lứa tìm thấy một đồ vật thú vị, hãy khuyến khích trẻ cho người khác xem đồ vật đó và giúp trẻ tự kỷ thực hành điều tương tự.
• Khi trẻ tự kỷ tương tác với bạn bè cùng trang lứa, hãy cố gắng tách mình ra khỏi sự tương tác và đặt mình ở phía sau trẻ để bạn có thể hỗ trợ trẻ khi cần.

Trao đổi hình ảnh: Một số trẻ tự kỷ chưa giao tiếp bằng ngôn ngữ nói có thể học giao tiếp theo cách khác, ví dụ sử dụng các hình ảnh để truyền đạt mong muốn và nhu cầu của trẻ.

Bắt đầu bằng việc dạy trẻ yêu cầu đồ chơi, đồ ăn và hoạt động yêu thích bằng cách sử dụng những hình ảnh để khiến trẻ hứng thú. Ví dụ, trong giờ ăn nhẹ hoặc giờ ăn trưa, khi có nhiều cơ hội tự nhiên cho trẻ thể hiện nhu cầu. Dạy trẻ yêu cầu bằng hình ảnh theo các bước sau:

• Ngồi đối diện với trẻ ở bàn
• Đặt bức tranh trước mặt trẻ
• Cầm đồ ăn yêu thích của trẻ (chẳng hạn như bánh quy giòn) và đợi
• Nếu trẻ không đưa cho bạn bức tranh, hãy nhắc trẻ làm như vậy
• Khi trẻ đưa cho bạn bức tranh, dù là tự đưa hay được yêu cầu, hãy đưa cho trẻ món đồ mong muốn và nhiệt tình gọi tên “bánh quy“.

Khi trẻ học cách đòi đồ khi một bức tranh ở ngay trước mặt, trẻ có thể được dạy làm những nhiệm vụ khó hơn bao gồm đi lấy bức tranh khi nó ở xa hơn, tìm bức tranh chính xác từ bốn hình ảnh khác nhau và truyền đạt những điều khác như từ chối những đồ vật hoặc hoạt động mà con không muốn và nhận xét về những thứ đang xảy ra xung quanh.

Hỗ trợ trực quan: Một số trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc hiểu và giao tiếp bằng lời nói với người khác và có thể được hưởng lợi từ sự hỗ trợ trực quan trong suốt giai đoạn mầm non. Những hỗ trợ trực quan này có thể có nhiều hình thức bao gồm:

• Lịch trình trực quan hiển thị từng hoạt động sẽ diễn ra vào ngày hôm đó hoặc trong một thời gian cụ thể trong ngày
• Lịch trình hoạt động trực quan cho thấy từng bước của một hoạt động nhất định, ví dụ: mặc quần áo hoặc rửa tay
• Lịch trình “Trước tiên – sau đó” cho thấy hoạt động ít mong muốn hơn được theo sau bởi hoạt động yêu thích, điều này có thể giúp trẻ hiểu rằng sau khi rửa tay sẽ là bữa ăn nhẹ.
• Đồng hồ tính giờ trực quan thể hiện lượng thời gian còn lại cho một hoạt động nhất định, có thể giúp trẻ dự đoán sự chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác.

Trẻ nhỏ, bao gồm cả trẻ tự kỷ, đôi khi sử dụng những hành vi mà người khác có thể thấy khó khăn để hiểu mong muốn và nhu cầu của trẻ. Điều này có thể bao gồm đánh, la hét, cắn, phá đồ hoặc bỏ chạy. Trẻ em thường sử dụng những kiểu hành vi này để đạt được thứ chúng muốn, chẳng hạn như tiếp cận các đồ vật và hoạt động mà chúng thích, hoặc để tránh hoặc loại bỏ thứ chúng không muốn. Giáo viên có thể dạy trẻ những cách thích hợp để lấy đồ hoặc bỏ đồ để thay thế cho hành vi thách thức. Điều này có thể bao gồm lời nói, cử chỉ hoặc các hình thức giao tiếp thay thế như trao đổi hình ảnh. Để hiểu nguyên nhân gây ra hành vi đó và cách giải quyết nó, giáo viên cần hỏi:

• Điều gì báo hiệu hành vi có vấn đề sắp xảy ra? Điều gì xảy ra ngay trước nó?
• Mục đích của hành vi là gì?
• Thay vào đó, trẻ có thể dễ dàng thực hiện hành vi nào?
• Làm thế nào tôi có thể giúp trẻ sử dụng hành vi thay thế này?

Cung cấp tín hiệu rõ ràng: Tất cả trẻ em có nhiều khả năng học các kỹ năng mới khi có những tín hiệu rõ ràng và nhất quán về hành vi mong đợi. Điều này có thể bao gồm từ ngữ, cử chỉ, hành động, khoảng dừng dài và hình ảnh.

Nhắc nhở và làm mẫu các kỹ năng mới. Bạn có thể cần gợi ý hoặc làm mẫu một kỹ năng mới cho trẻ trước khi trẻ có thể tự thực hiện được. Cố gắng giúp đỡ càng ít càng tốt – nếu không trẻ có thể không học được kỹ năng này một cách độc lập. Những ví dụ bao gồm:

• Hướng dẫn bằng lời nói (ví dụ: nói “rửa tay”)
• Cử chỉ (chỉ vào bồn rửa)
• Làm mẫu (rửa tay của chính bạn)
• Những lời nhắc nhở bằng hành động (nắm tay trẻ và đặt chúng dưới vòi nước)

Khen thưởng các kỹ năng mới. Tất cả trẻ em đều có nhiều khả năng lặp lại một kỹ năng mới khi kèm theo phần thưởng. Ví dụ, hành vi với tay của trẻ em được khen thưởng và củng cố khi chúng nhận được món đồ chơi mà chúng với tới. Phần thưởng tốt nhất là phần thưởng theo sau hành vi một cách hợp lý. Mỗi lần trẻ sử dụng một kỹ năng mới, dù độc lập hay có sự nhắc nhở, hãy khen thưởng trẻ.

Tăng cơ hội giảng dạy và học tập. Tất cả trẻ em học nhanh hơn khi có nhiều cơ hội thực hành. Điều này có thể bao gồm việc thực hành kỹ năng này nhiều lần liên tiếp hoặc tăng số lần trong ngày.

Cha mẹ tham gia. Nghiên cứu cho thấy rằng cha mẹ có thể sử dụng hiệu quả các chiến lược để giúp đỡ con mình. Các chiến lược nên được chia sẻ cho cha mẹ. Các cuộc nói chuyện thường xuyên về việc thiết lập mục tiêu hoặc lập kế hoạch cá nhân để đảm bảo rằng phụ huynh hiểu những gì đang xảy ra trong môi trường mầm non và giáo viên đang dựa sự hiểu biết về điểm mạnh, nhu cầu của con họ, và lợi ích của họ, đồng thời đáp ứng các mục tiêu và nguyện vọng của họ đối với con là rất quan trọng.

————————————————————————————-

Disclaimer: Mọi thông tin đưa ra chỉ nhằm mục đích tham khảo và giáo dục. Mọi sự thay đổi cần tham vấn bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng của bạn để hiểu và đưa ra quyết định đúng đắn nhất. Bài viết thuộc sở hữu của nhóm Thắp Đèn Xanh – Đồng hành cùng trẻ có nhu cầu đặc biệt, vui lòng không sao chép dưới mọi hình thức.