Những vấn đề hành vi của trẻ tự kỷ có thể là từ khó khăn khi chuyển từ việc này sang việc khác, kèm với sự không hợp tác hoặc kháng cự cho tới những hành động gây hấn, những cơn giận không kiểm soát được và những hành vi tự hại như tự cắn vào bàn tay và cánh tay. Người ta nhận ra những hành vi này là một phần của chứng tự kỷ và có thể tăng giảm theo thời gian. Có lúc, ta có thể dễ dàng kết nối sự trầm trọng hơn trong hành vi của trẻ tự kỷ với sự thay đổi về môi trường, gặp người lạ hoặc ta có thêm yêu cầu mới cho trẻ ở trường và ở nhà. Có lúc, những hành vi này không có một nguyên nhân cụ thể và ta phải chấp nhận chúng như một phần của bệnh. Trước khi cho rằng hành vi tồi đi hoặc hành vi mới xuất hiện là do tự kỷ, bố mẹ, thầy cô và bác sĩ phải biết cả những nguyên nhân có thể nghiêm trọng khác. Giao tiếp là một vấn đề đối với những trẻ em và người trưởng thành tự kỷ, chính vì vậy họ có thể cảm thấy khó khăn trong việc nói với những người chăm sóc rằng họ mệt mỏi, đau đớn, tức giận hoặc sợ hãi. Bực bội do không giao tiếp được có thể biểu lộ bằng việc gây hấn hoặc tự xâm hại. Ngoài ra, đau dữ dội, buồn nôn, hoặc ốm yếu có thể khiến trẻ thu mình và không tham gia chơi đùa cũng như học. Những vấn đề về hành vi có thể gia tăng trong những tình huống này, đặc biệt nếu trẻ bị áp lực phải tiếp tục với những hoạt động thường ngày.
Một số điều cha mẹ cần chú ý:
Bệnh lây nhiễm: Cha mẹ và người chăm sóc nên cảnh giác với những bệnh có thể là nguyên nhân thay đổi hành vi, kể cả những thay đổi diễn ra chậm và đôi khi bị coi là hành vi tự kỷ điển hình. Khi trẻ có hành vi tệ hơn, cha mẹ và người chăm sóc nên xem xét xem con có bị cúm, viêm họng, viêm tai, áp xe răng, đau nửa đầu, đau bụng, hoặc thậm chí đau ruột thừa không. Nếu trẻ bị sốt, tiêu chảy, nôn mửa, lờ đờ, ăn mất ngon, hoặc mất ngủ, cha mẹ nên xem con có bị bệnh lây nhiễm nào không và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Rối loạn thần kinh: Co giật và tật máy giật cử động và âm cũng như hội chứng Tourette thường xảy ra ở trẻ tự kỷ hơn trẻ không mắc chứng tự kỷ. Những cơn co giật và mắt mở chừng chừng có thể là do rối loạn co giật gây ra. Chuyển động bất thường trên khuôn mặt, cử chỉ của tay, hoặc kiểu trượt chân có thể là biểu hiện của tật máy giật không được kiểm soát. Những biểu hiện này thường trở nên trầm trọng hơn khi trẻ bị căng thẳng. Cuối cùng, tạo ra những âm không bình thường, nói như sủa hoặc nói lặp có thể là một dấu hiệu của hội chứng Tourette chưa được chẩn đoán.
Tác dụng phụ của thuốc:
Tác dụng phụ của rất nhiều loại thuốc có thể gây ra sự thay đổi hành vi ở cả những trẻ bình thường và trẻ tự kỷ
Thuốc cảm có chứa pseudoephedrine có thể gây tăng động và lo âu.
Thuốc kháng sinh như tetracycline có thể gây đau bụng và tiêu chảy.
Thuốc chống trầm cảm có thể làm gia tăng lo âu, tăng sự thèm ăn và làm mất phản xạ có điều kiện.
Đau đớn: Hành vi của trẻ tự kỷ có thể bị ảnh hưởng bởi cơn đau. Chính vì vậy cha mẹ nên nghĩ cả đến những tình huống thông thường khiến trẻ bị đau khi có sự thay đổi trong hành vi. Những tình huống này bao gồm va chạm gây bầm tím, gãy xương, đau răng khôn, viêm xoang, áp xe hậu môn, móng chân mọc vào trong, bệnh trĩ và đau bụng kinh nguyệt.Sự sợ hãi: Trẻ tự kỷ có thể có những nỗi sợ không đáng có với những người xung quanh, các đồ vật hoặc các sự kiện. Trẻ có thể sợ nước vì kích thích xúc giác, có thể sợ xe buýt vì tiếng ồn hoặc mùi khí thải, có thể sợ cô giáo vì chiều cao hoặc giọng nói. Mặc dù những nỗi sợ hãi này là không phù hợp nhưng ta cần tìm ra và uốn nắn nếu có thể. Trẻ tự kỷ cũng có thể có những nỗi sợ phù hợp nhưng không được cha mẹ và thầy cô để ý. Trẻ có thể sợ những bạn hung hăng ở lớp, những người lái xe buýt, giáo viên trợ giảng hoặc lao công xâm hại thân thể hoặc lời nói với trẻ. Những vụ xâm hại thân thể và tình dục của trẻ khuyết tật, là bất thường, nhưng không phải điều chưa từng nghe đến. Cần tìm hiểu nguyên do của những vết cắt hoặc bầm tím. Cần điều tra kỹ lưỡng những dấu hiệu trên cơ thể của việc bị tấn công tình dục, kể cả khi có lời biện hộ khác. Các cơ quan thực thi pháp luật nên tham gia nếu cha mẹ nghi có những chuyện như vậy.
Sự khó chịu: Nhiều hành vi bất thường của trẻ tự kỷ có thể được lý giải và giải quyết một cách dễ dàng. Quần áo chật hoặc ngứa có thể khiến trẻ quằn quại khó chịu hoặc tự cởi quần áo của mình. Một bài hát, nốt nhạc hoặc tiếng ồn chói tai có thể khiến trẻ bịt tai và cáu giận khi nghe những âm thanh đó. Một số mùi, đặc biệt những mùi mạnh như thuốc tẩy rửa, rượu, xăng có thể khiến trẻ bỏ chạy, bỏ ăn hoặc nôn mửa.
Trong những trường hợp này, cha mẹ nên thực hiện mọi nỗ lực để xác định và điều trị tình trạng đó về mặt y tế trước khi điều trị hành vi bằng thuốc an thần và giảm tăng động một cách không cần thiết.
Nguồn: Sách 100 Câu Hỏi Của Cha Mẹ Nuôi Con Tự Kỷ (100 Questions and Answers About Autism: Expert Advice from a Physician/Parent/Caregiver) – Campion Quinn.
Mời bạn tham gia Group Thắp đèn xanh – Đồng hành cùng trẻ Tự kỷ để thảo luận, chia sẻ và đồng hành cùng các trẻ Tự kỷ nhé!